Salsales

‘Volgende week is de laatste les voordat we de gehele maand april een pauze nemen. We starten weer op 5 mei’, zei een van de Rwandese leraren. Er brak flink geroezemoes uit onder haar gehoor van enthousiaste beginnelingen op het salsavlak. De hele maand april? Geen salsa vanwege de genocideherdenking?

Het zijn onvergelijkbare grootheden natuurlijk, salsales en genocide. Toch merk je juist in de kleine dingen hoe de genocide het maatschappelijk leven nog domineert. Het zijn de toevallige verhalen die ik hoor van de mensen rondom ons huis: de nachtwaker die zijn eerste vrouw kwijtraakte, de tuinman zijn ouders, onze huishoudelijke hulp haar vader. Een herbegrafenis van een heel gezin die in de kerk wordt aangekondigd. Slechts mogelijk omdat een dader zoveel jaar na dato eindelijk bekent en vertelt waar hij zijn slachtoffers heeft achtergelaten.

Afgelopen week werd herdacht dat hier vijftien jaar geleden achthonderdduizend mensen omkwamen. In amper honderd dagen. Weet u hoeveel mensen dat zijn in de tijd dat u dit stukje leest? Werd ontwikkelingssamenwerking maar net zo goed georganiseerdheid als die vreselijke moordpartijen, dan zou Afrika zo van de ellende verlost zijn.

Maar toch, ondanks dat collectieve trauma en die indrukwekkende lijst met vermoorde mensen, is men hier het herdenken soms beu. Vanwege de zwaarte van het geheel, vanwege de wens om door te gaan met het leven. Vanwege het feit dat het vooral de overheid is die dicteert hoe dat herdenken moet, en hoe vaak en hoe lang - waardoor het maatschappelijke leven hier platligt in de eerste week van april. Nog geen zwembad opent zijn deuren, geen feestje mag er doorgaan.

En tot voor kort gold die regel voor de hele maand april. Net alsof het geen twee minuten stilte zijn op 4 mei om 20.00 uur, maar het zwijgen de hele week moet voortduren.

De salsaleraren gingen in conclaaf, druk gebarend. Ze waren het zichtbaar niet eens met elkaar. Toen nam er een het woord: ‘We hebben het er even over gehad. Er vervallen twee lessen, maar we starten weer op 21 april.’ Een zucht van verlichting ging door de zaal.